Kałdus
Kałdus 2, nr inw. nr: 01.12 i 14.2012; obiekt 880; warstwa: IV; osada.
Chronologia: połowa XI w.
Cechy biologiczne i biometryczne:
wiek w latach: 3,5.
Morfologia i tafonomia:
czaszka częściowo zachowana – tylko kości szczęki, powierzchnia miejscami porowata (efekt wietrzenia), miejscami gładka, barwa jasna; zęby przedtrzonowe zostały zastąpione stałymi, wyrżnęły się zęby trzonowe M1 i M2, M3 w początkowej fazie wyrzynania.
Odniesienie: ten projekt.
Kałdus 2, nr inw. nr: 238/05, wykop: 16/90D, warstwa: 5, obiekt 538; osada.
Chronologia: 2. połowa XII w. – 1. połowa XIII w.
Cechy biologiczne i biometryczne:
wiek w latach: poniżej 1 (6-7 miesięcy)
Cechy biologiczne i biometryczne:
czaszka prawie cała, kość nosowa i potylica uszkodzona, wyrznął się przedtrzonowiec Pd4, M1 zaczyna przebijać zębodół; barwa jasna, ubytki w okolicy kości nosowych tworzą duży otwór biegnący w kierunku podniebiennym kości szczęki; podobne ubytki na wyrostkach podniebiennych kości szczęki – razem tworzą otwór, być może do mocowania czaszki.
Odniesienie: ten projekt.
Kałdus 3, Identyfikator próbki: EQ_Ka3_01; LAB_ID: EQ_006;
nr inw. nr: 164/07; wykop: 39/05-07, cecha: 49/07; twierdza; Tabela: 27.
Chronologia: 2 ćw. XI w.; 14C: 930± 30 BP, nr laboratorium: Poz-142853;
prawdopodobieństwo 68,20%: 1045AD (31,3%) 1086AD, 1093AD (8,3%) 1105AD, 1120AD (28,7%) 1160AD;
Prawdopodobieństwo 95,40%: 1032AD (93,2%) 1178AD, 1192AD (2,3%) 1203AD.
Cechy biologiczne i biometryczne:
Płeć mężczyzna; wiek w latach: 5-6;
kolor sierści: kasztanowy; Haplotyp mtDNA: brak wyników.
wysokość w kłębie (cm): średnia 140 (wartość przybliżona na podstawie porównania pomiarów z innymi czaszkami).
Cechy biologiczne i biometryczne:
czaszka jest cała, ale w kilku fragmentach; spoczywał w pozycji poziomej na gruzie kamiennym na skraju fosy grodu; powierzchnia gładka, bez śladów pochodzenia antropogenicznego, kolor ciemnobrązowy; minimalne zużycie wierzchołka lewego kła; widoczne asymetryczne bruzdy przyśrodkowe (płytsze po prawej) na wyrostkach nosowych kości siecznej; na podstawie wielkości zębów i ogólnego wyglądu można przyjąć, że osobnik należał do dużego konia o wysokości w kłębie około 140 cm; Chronologia 14C; skupisko kamieni, głównie granitoidów o średnicy od kilku do kilkudziesięciu centymetrów, zajmujące powierzchnię około 7 m2 (obiekt 49/07); kamienie nosiły ślady silnego wypalenia, a pomiędzy nimi odkryto warstwy zawierające głównie przepalone i fragmenty węgla drzewnego; w obrębie omawianego obiektu znajdowały się także pojedyncze ciosane kamienie ze śladami zaprawy wapiennej.
Literatura: Błędowski i in. 2009; Rysunek 8 i ten projekt.
Kałdus 3, nr inw. nr: 479/02, wykop: 38/02; grodzisko;
Chronologia: 1. połowa XII w.
Cechy biologiczne i biometryczne:
wiek w latach: 2-2,5:
Cechy biologiczne i biometryczne:
cała czaszka, zachowana w kilku fragmentach – puszka mózgowa i część podstawna z kością czołową, kości szczękowe i sieczne z zębami; powierzchnia gładka, kolor jasny – brązowy; grzebień karkowy wklęsły, asymetria lewa; guz potyliczny płaski, porowaty na całej powierzchni, AMS: A = 4 B = 4; bruzda przyśrodkowa na wyrostkach nosowych kości siecznej – lewa wyraźna, prawa ledwo wyczuwalna pod palcem; wklęsłe kości czołowe; obecność zębów wilka P1; wraz z elementami szkieletu (por. katalog szkieletu).
Odniesienie: ten projekt.
Kałdus 3, nr inw. nr: 185/12; obiekt 16/12; warstwa IV; grodzisko;
Chronologia: XI w./XII w.–poł.–XII w.
Cechy biologiczne i biometryczne:
Płeć: samiec; wiek w latach: 8.
Morfologia i tafonomia:
zachowana część czołowa, twarzowa i szczęka z zębami policzkowymi; na poziomie zwężenia kości skroniowej widoczny jest brzeg prostopadły do osi czaszki, prawdopodobnie jest to efekt celowego usunięcia puszki mózgowej; kolor jasnoszarożółty, gładka powierzchnia; w lewym łuku zębowym zachowany korzeń zęba wilczego; kość czołowa wklęsła w pobliżu połączenia z kością nosową; oba kły są zachowane i zużyte, lewy nieco mocniejszy; bruzdy boczne i przyśrodkowe na obu wyrostkach nosowych kości siecznej – płytsze po lewej stronie; usunięcie powierzchni zgryzowej na zębach P2 w części mezjalnej.
Odniesienie: ten projekt.
Kałdus 3, nr inw. nr: 262/13; rów: 44/13: warstwa: 31; grodzisko;
Chronologia: 2. poł. XI–XI w./XII w.
Cechy biologiczne i biometryczne:
Płeć: samiec; wiek w latach: 11-12.
Cechy biologiczne i biometryczne:
czaszka sklejona z wielu fragmentów, odkryta na miejscu w całości, jednak z licznymi pęknięciami; gładka powierzchnia; brązowy kolor; bruzdy przyśrodkowe – pozostawione głębiej – na obu wyrostkach nosowych siekacza; zużyte końcówki kłów ukośnie do środka (przyśrodkowo), większe zużycie prawego; lejek zęba wilczego P1 po stronie lewej; zderzenie powierzchni zgryzowej P2 w części mezjalnej; kości czołowe wklęsłe.
Odniesienie: ten projekt.
Kałdus 3, Identyfikator próbki: EQ_Ka3_02; LAB_ID: EQ_008;
gródek, stanowisko 6; wykop: 42/12; ćwiartka: 42/12B; grodzisko;
Chronologia: IX–XII w.; 14C: 915± 30 BP, nr laboratorium: Poz-118411;
prawdopodobieństwo 68,20%: 1045AD (40,7%) 1095AD; 1120 r. (17,1%) 1142 r.; 1147 r. (10,4%) 1160 r.;
Prawdopodobieństwo 95,40%: 1030AD (95,4%) 1189AD.
Cechy biologiczne i biometryczne:
Płeć: samiec; wiek: 9;
kolor sierści: gniady/tobiano; haplotyp mtDNA: brak wyników;
długość (mm): A-P = 542,5, B-P = 490
wysokość w kłębie (cm): A-P = 146,5, B-P = 140,8, średnia = 143,6.
Cechy biologiczne i biometryczne:
czaszka prawie cała, z niewielkimi ubytkami kości nosa i szczęki; gładka powierzchnia, bladożółty; ścieranie powierzchni żującej na P2 w części mezjalnej i na kłach (po przekątnej w kierunku przyśrodkowym); na wyrostkach nosowych kości siecznej: głębokie, symetryczne bruzdy przyśrodkowe, w ich pobliżu także symetryczne i płytkie bruzdy przyśrodkowe; silne asymetryczne zniekształcenie grzebienia karkowego – rozszerzona prawa część, w nim lejkowate wgłębienie o średnicy około 8 mm na zewnątrz i 2 mm od wewnątrz, sięgające w głąb kości na głębokość 3-4 mm (efekt natychmiastowy). Guz potyliczny wypukły, nierówno pomarszczony, porowaty; AMS: AB = 6; kość czołowa prawdopodobnie wklęsła (ocena trudna ze względu na uszkodzenia – złamania kości).
Odniesienie: ten projekt.
Kałdus 4, Identyfikator próbki: EQ_Ka4_01; LAB_ID: EQ_007;
nr inw. nr: 150/03; obiekt 880; osada.
Chronologia: X w./XI w. – I poł. XI w.; 14C: 885± 35; Nr laboratorium: Poz-24423;
prawdopodobieństwo 68,20%: 1054AD (13,4%) 1075AD, 1156AD (54,9%) 1218AD,
Prawdopodobieństwo 95,40%: 1040AD (95,4%) 1226AD (Chudziak i in. 2010).
Cechy biologiczne i biometryczne:
Płeć: samiec; wiek w latach: 13-14;
kolor sierści: czarny; Haplotyp mtDNA: brak wyników.
Morfologia i tafonomia:
czaszka jest elementem szkieletu (por. katalog 2), in situ – zniszczona podczas wykopalisk (20 fragmentów), dobrze zachowana puszka mózgu i okolica podstawy, połowa kłów, barwa ciemnożółta, jaśniejsza po lewej stronie skroniowa kość, prawa ciemniejsza; grzebień karkowy – wypukły, asymetria lewa, guz potyliczny – płaski; zachowane trzony lewej i prawej żuchwy wraz z uzębieniem.
Literatura: Makowiecki i Makowiecka 2010; Chudziak i in. 2010 i ten projekt.
Kałdus 2, commune: Chełmno, Kujawsko-Pomorskie Voivodeship. Horse skull. Inv. no. 01/12 and 14/2012 (photo by J. Wiejacki).
Kałdus 2, commune: Chełmno, Kujawsko-Pomorskie Voivodeship. Horse skull. Inv. no. 238/05, trench 16/90D, layer 5, feature 538 (photo by F. Przybylak & J. Wiejacki).
Kałdus 3, commune: Chełmno, Kujawsko-Pomorskie Voivodeship. Horse skull. Inv. no. 164/07 (photo by J. Wiejacki).
Kałdus 3, commune: Chełmno; Kujawsko-Pomorskie Voivodeship. Horse skull. Inv. no. 479/02, (photo by J. Wiejacki).
Kałdus 3, commune: Chełmno; Kujawsko-Pomorskie Voivodeship. Horse skull. Inv. no. 185/12 (photo by J. Wiejacki).
Kałdus 3, commune: Chełmno; Kujawsko-Pomorskie Voivodeship. Horse skull. Inv. no. 262/13 (photo by J. Wiejacki).
Kałdus 3 – Gródek, commune: Chełmno, Kujawsko-Pomorskie Voivodeship. Horse skull. Trench 42/12 (photo by J. Wiejacki).